Merkez, enflasyonun neden yükseldiğini açıkladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Temmuz ayı 'Aylık Fiyat Gelişmesi Raporu'nu açıkladı. Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 1,16 oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu 1,15 puan artarak yüzde 8,79 oldu. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları yatay seyrederek yüzde 8,56 ve 8,70 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda ve alkol-tütün gruplarının katkılarında sırasıyla 0,71 ve 0,35 puanlık artışlar gözlendi. Bu dönemde, hizmet grubunun katkısı 0,12 puan artarken temel mal grubunun katkısı 0,10 puan azalmıştır. Enerji grubunun katkısında ise belirgin bir değişim olmadı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde Temmuz ayında kayda değer bir değişim gözlenmedi. Bu dönemde ana eğilim temel mal grubunda gerilemiş, hizmet grubunda ise yükseldi.
Temmuz ayında hizmet fiyatları yüzde 1,07 oranında artarken grup yıllık enflasyonu 0,30 puan yükselerek yüzde 8,55 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon, ulaştırma ve haberleşme hizmetlerinde yükselmiş, diğer alt gruplarda ise yataya yakın seyretti. Aylık gelişmelere bakıldığında, haberleşme grubundaki güçlü fiyat artışında internet ücretlerindeki yükseliş öne çıkarken ulaştırma grubunda şehirlerarası otobüs ve uçak bilet fiyatlarındaki artışların belirleyici olduğu görüldü. Diğer hizmetler grubunda fiyatlar paket tur kaynaklı yükseldi, lokanta-otel grubunda ise gıda fiyatlarına bağlı olarak yılın en yüksek aylık fiyat artışı kaydedildi. Kiraların aylık artış hızı Temmuz ayında bir miktar yavaşladı.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu Temmuz ayında 0,31 puan azalarak yüzde 8,82 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyondaki düşüşü dayanıklı mallar sürükledi. Öte yandan, yıllık enflasyon giyim grubunda yükseldi, giyim ve dayanıklı dışı mal grubunda ise yatay seyretti. Döviz kurlarının Temmuz ayının ikinci yarısına kadar nispeten istikrarlı bir seyir izlemesi, mobilya dışında kalan dayanıklı mal fiyatlarında olumlu bir görünüm oluşturdu. Temmuz ayında beyaz eşya fiyatları gerilerken otomobil fiyatları yatay seyretti, diğer elektrikli/elektriksiz alet fiyatları ise ılımlı seyrini sürdürdü. Bu dönemde giyim fiyatları aylık bazda mevsim ortalamalarının bir miktar altında bir düşüş kaydetti. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubunda ise ilaç fiyatlarındaki yükselişin bu ay da sürmesiyle aylık fiyat artışı güçlü seyretti.
Enerji fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,40 oranında azaldı. Bu dönemde enerji enflasyonunun ana belirleyicisi, uluslararası petrol fiyatlarındaki gerilemeyle yüzde 1,52 oranında düşen akaryakıt fiyatları oldu. Böylece enerji grubu yıllık enflasyonu yüzde 2,40 ile düşük seyrini sürdürdü.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu 3,05 puan artarak yüzde 9,69 oldu. Bu gelişmede yıllık enflasyonu yüzde 32,83’e yükselen taze meyve ve sebze grubu belirleyici oldu, bu kalemler dışlandığında gıda fiyatlarında yıllık enflasyon geriledi. İşlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 11,24’e yükseldi, bu grupta sebze (yüzde 26,22) ve meyve kalemlerindeki (yüzde 42,21) yıllık fiyat artışları dikkat çekti. Kırmızı et fiyatları ise yüzde 1,81 ile bir önceki ay olduğu gibi yüksek bir oranda arttı, ancak grup yıllık enflasyonundaki gerileme sürdü. Diğer taraftan, işlenmiş gıda fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,71 oranında arttı, grup yıllık enflasyonu ise yüzde 8,33 ile yatay seyretti.
Temmuz ayında alkollü içecekler ve tütün grubunda fiyatlar, sigara fiyatlarındaki artışların etkisiyle, yüzde 7,05 oranında yükseldi. Bu artışla beraber tütün ürünlerinde yıllık enflasyon yüzde 19,59 ile son 5 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Fiyat artışının ay ortasında gerçekleşmesi nedeniyle enflasyon üzerindeki yukarı yönlü etkinin Ağustos ayında zayıflayarak sürmesi beklendi.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,21 oranında arttı, yıllık enflasyon 0,55 puan yükselerek yüzde 3,96 oldu. Uluslararası emtia fiyatlarındaki düşüş ayın ikinci yarısındaki döviz kuru gelişmelerinin olumsuz etkisini sınırladı. Yıllık enflasyon, imalat sanayisinde yüzde 4,84’e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde yüzde 5,70’e yükseldi.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Temmuz ayında dayanıklı tüketim malları dışındaki gruplarda fiyatlar ılımlı bir seyir izledi. Dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki artışta altın fiyatları etkili olurken mücevherat dışı dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki yüzde 0,54’lük artışta mobilya fiyatları belirleyici oldu. Sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte özel amaçlı makine fiyatları öne çıktı. Bu dönemde ara malı ve dayanıksız tüketim malı fiyatlarında ise belirgin bir değişim görülmedi. Sonuç olarak Temmuz ayında tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar nispeten zayıf seyretti.