Hükümetin yeni zam paketi piyasaları vuracak

 Maliye Bakanlığıʹnın bütçe hedeflerini tutturmak için uzun süredir üzerinde çalıştığı tedbir paketiyle ilgili ilk somut adım Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) zamlarıyla atıldı.

Resmi Gazeteʹde yayımlanarak dün yürürlüğe giren karara göre akaryakıt ürünlerine 30 kuruş, tapu harçlarına binde 3, alkollü içkilere de 15 liraya kadar zam yapıldı. Motor silindir hacmi 1600 ccʹyi geçmeyen araçların ÖTV oranı ise yüzde 37ʹden yüzde 40ʹa çıkarıldı.

OTOMOTİV

Yüzde 37ʹden yüzde 40ʹa

Otomotive geçtiğimiz ekim ayında olduğu gibi yine bir gecede ansızın vergi artışı geldi. Gerçi bu kez bütçe hedeflerinin tutturulamayacağının anlaşılması üzerine birkaç haftadan bu yana bazı sektörlere zam geleceği biliniyordu. Sadece net tutar ortada yoktu. Maliye Bakanlığı, düzenlemesiyle otomotivde motor silindir hacmi 1.600 ccʹyi geçmeyen araçlarda uygulanan yüzde 37ʹlik ÖTVʹyi yüzde 40ʹa yükseltildi.

Satışlar yüzde 12 düşer

Peki 3 puanlık ÖTV artışı sektörü nasıl etkileyecek? 1.6 litre hacimli motorlara yapılacak her 1 puanlık vergi artışı otomotiv pazarının yüzde 3 daralmasına neden oluyor. Yani ÖTVʹnin yüzde 40ʹa çıkmasının satışların yüzde 12 daralmasına yol açması bekleniyor. Bu da otomobil satışlarının son çeyrekte yaklaşık 40 bin adet kayıp yaşaması anlamına geliyor.

Araç başına 1100 lira artış

1.6 litre seviyesindeki vergi artışının otomobillerin fiyatını nasıl etkileyeceğine gelince: Sektör yetkilileri, ÖTVʹde yapılacak 3 puanlık artışın araç başına ortalama bin 100 lira artış anlamına geldiğini belirtiyor. ÖTV artışı fiyatlardan ziyade tüketicinin psikolojisini bozuyor. Tüketici veya otomotiv markaları fiyat farkını bir şekilde yükleniyor ancak vergi müşteri algısını negatif etkiliyor ve talepte ertelemeye neden oluyor.

Autoshow Fuarı da etkilenecek

Pazar geçtiğimiz yıla göre yüzde 15 daralmış durumdayken yeni ÖTV artışı son çeyreğe büyük umut ve stokla giren otomotiv sektörünü etkileyecek. Vergi artışı satışların daha da düşmesine neden olacak. Ayrıca kasımda düzenlenecek Autoshow Fuarı da önemli ölçüde etkilenecek. Model yılının değişmesiyle aralıkta pazarın nasıl olacağını hâlâ kestiremeyen sektör, kriz nedeniyle pazarları daralan Avrupaʹdan ürün tedarik etti.

İNŞAAT

4950 TLʹlik tapu harcı 6000 TLʹye yükseldi

Büyümenin lokomotif sektörlerinden inşaatta, uzun süredir KDVʹde ve tapu harçlarında artış ihtimali satışları olumsuz etkiliyordu. Hükümetin tapu işlemlerinde binde 16.5 uygulanan tapu harçlarını binde 20ʹye yükseltmesi bu konudaki ilk olumsuz gelişme oldu. Bu artışla 300 bin liralık bir gayrimenkulün tapu işlemlerinde daha önce 4 bin 950 lira olan tapu harcı tutarı şimdi 6 bin liraya yükselmiş oldu. İnşaat sektörü yetkilileri tapu harçlarındaki yükselişin satışlara olumsuz yansıyacağını belirtiyor ve KDVʹlerde artış ihtimali için hükümetin net bir açıklama yapmasını bekliyor. KDVʹde artış beklentisi yılın ilk altı ayında alınan ruhsat sayısını artırmıştı. TÜİKʹin açıkladığı verilere göre, belediyeler yılın ilk altı ayında, 349 bin daire için ruhsat vermiş ve ruhsat verilen daire sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26.4 artış göstermişti.

DOĞALGAZA DA ZAM GÜNDEMDE

Dünkü zamların ardından, 1 Ekimʹde doğalgaza da zam yapılması gündemde. Birçok sektör yetkilisi, doğalgaza zam gerektiği konusunda hemfikir. Ancak olası bir zammın, aboneleşmeyi önemli ölçüde frenleteceği ve bunun da doğalgaz tüketimini yaygınlaştırmaya çalışan hükümet politikalarıyla uyuşmadığı belirtiliyor. Doğalgaza yapılacak olası bir zammın, elektrik fiyatlarına da yansıması bekleniyor. Türkiyeʹde elektrik üretiminin yaklaşık yarısı doğalgaz ile gerçekleştiriliyor.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bütçeyi olumsuz etkileyen unsurlar arasında BOTAŞʹın maliyet altında doğalgaz satışı yapmasını göstermişti. BOTAŞʹın serbest tüketici, konut ile ticarethanelere ithalat alım maliyetinden daha düşük fiyat uyguladığını ve elektrik santrallerine uyguladığı yüksek fiyatlarla bunu dengelemeye çalıştığını kaydeden yetkililer, yine de bilançoları açısından bunun yeterli olmadığını vurguluyor. Bir sektör yetkilisi, BOTAŞʹın kar eden bir kuruluş olup olmamasının çok da önemli olmadığını savunurken, "BOTAŞʹın kar da etmesi gerekmiyor, zarar da etmesi gerekmiyor. Makul bir seviyede gitmesi lazım. Doğalgaza yapılmayan zamlar, başka kalemlerde zam olarak ortaya çıkıyor. Yani bir anlamda doğalgaz kullanmayanlar, kullananları sübvanse etmiş oluyor. Bu haksızlık" dedi. İthal gazın bedeli dolar olarak ödeniyor ancak satışı iç piyasada TL üzerinden yapılıyor. Doların, TL karşısında değer kazanması BOTAŞʹın maliyetlerini etkilerken, doğalgaz fiyatlarının endeksli olduğu petrol fiyatlarının seyri de önem taşıyor. Petrol Platformu Derneği Başkan Yardımcısı Metin Şen, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık artışın doğalgaz maliyetlerine yaklaşık yüzde 7-8 yansıdığını söylemişti.

AKARYAKIT

İndirim var diye gittiler zamla karşılaştılar

Bütçe dengelerini korumak için yapılan düzenlemeden akaryakıt da payını aldı.Benzin ve motorine, litrede 30ʹar kuruşluk ÖTV artışı yapıldı. Bunlara KDV artışı da eklenince, fiyat artışları 35 kuruşu buldu. Sektör temsilcileri, ÖTV artışlarının en önemli iki olumsuz etkisinin kaçak akaryakıt artışı ve tüketimin düşüşü olacağını belirtiyor. Önceki akşam benzin fiyatına 10 kuruşluk indirim yapılmıştı. Dün sabah indirimli benzin almak için akaryakıt bayilerine gidenler zamla karşılaşınca tepki gösterdi.

Dizel bir aracın deposu 230 lira yerine 251 liraya doluyor

Benzin ve motorinin ÖTVʹsi litrede 30 kuruş arttı. Otogazın ÖTVʹsi kilogramda 30 kuruş artarken, tüplü LPGʹnin ÖTVʹsi artırılmadı. Madeni yağ ve baz yağların ÖTV miktarları da 20-30 kuruş civarlarında artırıldı. Zamlar sonucunda, bir litre benzinden alınan ÖTV, 1.87 liradan, 2.17 liraya yükseldi. Yani 30 kuruşluk artış oldu. Ancak buna KDV de eklendiğinde, vergi artışı 35.4 kuruşa çıktı. Motorinde ise litre başı ÖTV tutarı, 1.29 liradan, 1.59 liraya yükseldi. 30 kuruşluk bu artış, yüzde 18ʹlik KDV ile yine 35 kuruşa çıktı. Yani, dizel bir aracın deposu artık 230 lira yerine 251 liraya doluyor.

Petrol Sanayi Derneği (PETDER) Genel Sekreteri Erol Metin, zamlarla ilgili şöyle konuştu: "Benzinde vergi açısından zaten dünya birincisiydik. Petrol fiyatları 115-120 bandına geldiğinde, bu benzin fiyatını 5 liraya taşır. Maliye üç yıldır ÖTV artışı yapmamıştı, o nedenle tahmin ediyorduk. Ancak yılbaşında bir düzenleme olur diye bekliyorduk. 30 kuruş ciddi bir miktar, ama demek ki ihtiyaç görülmüş."

"Pahalılıkta liderliğe oturduk"

Türkiye Akaryakıt Bayileri Petrol ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası (TABGİS) Başkanı Ferruh Temel Zülfikar ise, "35 kuruşluk zammı finanse etme yükümlülüğü sektörümüze getirildi" diyerek, sektörün böyle bir finans yükünü nasıl kaldıracağını bilemediğini dile getirdi. Bayi karlarının yüzde 5ʹi bile bulmadığını savunan Zülfikar, şöyle konuştu: "Pahalılıkta liderliğe oturduk. Akaryakıt fiyatları arttığında, bizim marjımız daha aşağıda kaldığı zarar ediyoruz. Bu artışlar kaçağı nerelere götürür bilemiyorum."

Ferruh Temel Zülfikar, yapılan zamların geçerli olduğu saatten itibaren haber verilmediği için bayilerin kızgın olduklarını belirterek, "Gece 12ʹde 35 kuruş zam geliyor, sektörün haberi yok. Saat 11ʹe kadar tüm Türkiyeʹdeki bayiler düşük fiyattan akaryakıt sattı. Dağıtıcılar fark faturası çıkarıp, alacaklar. Biz binlerce arabaya sattık ama paramızı geri alamayacağız" dedi.

ALKOL

Alkollü içeceklerden alınan ÖTV miktarları artırıldı. Şaraptan alınan ÖTV 21.58 liradan 25.25 liraya, rakıdan alınan ÖTV ise 66 liradan 77 liraya yükseltildi. Buna göre, litrede alınan asgari maktu vergi tutarı şöyle belirlendi:
· Bira 0.53 liradan 0.62 liraya
· Şarap 2.94 liradan 3.44 liraya
· Köpüklü şaraplar 19.82 liradan 23.19 liraya
· Likörler 87.12 liradan 102.12 liraya
· Votka 69.30 liradan 81.3 liraya
· Rakı 66 liradan 77 liraya yükseltildi.

Sektör temsilcilerinin yaptığı çalışmaya göre son 10 yılda litrede rakının ÖTVʹsi 10 lira 20 kuruştan 77 liraya yükseldi. Türkiyeʹde yılda 40 milyon litre rakının tüketildiğini belirten sektör temsilcileri, rakının raf fiyatlarının son ÖTV zammıyla ciddi oranda artacağını ve tüketimin de olumsuz etkileneceğini belirtti.

Şarap tüketimi düşer

Alkollü içkilerdeki ÖTV zammının üreticiyi olumsuz etkileyeceğini anlatan Sevilen Şarapları Yönetim Kurulu Üyesi Enis Güner, son zamların tüketimi de aşağıya çekeceğini vurguladı. Özellikle sofralık şarabın zamlardan olumsuz etkilendiğini belirten Güner, "Türkiyeʹde şarap tüketimi zaten artmıyor. Gençler daha çok bira tüketiyor. Şarap ise yabancı turistler tarafından büyük ilgi görüyor. Zamlar da sektörü olumsuz etkiliyor" dedi.

Rafa nasıl yansıyacak

Son ÖTV zamlarıyla birlikte alkollü içeceklerde rafa yansıması beklenen fiyat artışları ise şöyle gerçekleşti:

· Birada 30 kuruş
· Rakıda 4 lira
· Şarapta 50 kuruş
· Votkada 4 lira
· Likörde 5 lira